Uziom to jeden z podstawowych komponentów każdej instalacji odgromowej. Jego zadaniem jest bezpieczne odprowadzenie prądu piorunowego do gruntu, gdzie zostaje on zneutralizowany, by nie zagrażać ludziom, obiektom czy sprzętom elektronicznym. W tym wpisie wyjaśniamy, jak dobierać te komponenty stosownie do warunków i wymagań projektowych.
Czym jest i jaką rolę pełni uziom w instalacji odgromowej?
Uziom to, najprościej mówiąc, rodzaj metalowej elektrody umieszczanej w gruncie. Występuje najczęściej w postaci metalowego pręta albo taśmy (przewody odgromowe płaskie) połączonej z przewodem odprowadzającym, z którego przejmuje prąd piorunowy, by przekazać go do gruntu. Uziomy stanowią końcowe elementy instalacji odgromowych – to stąd potężny ładunek elektryczny z wyładowań atmosferycznych jest przekazywany do gruntu i tam zostaje zneutralizowany.
Rodzaje uziomów w instalacji odgromowej – jak je dobierać zgodnie z normami?
Powszechna jest klasyfikacja uziomów na naturalne i sztuczne, poziome i pionowe czy fundamentowe albo otokowe. Jeśli w instalacji zastosowano tylko jeden uziom (pojedynczą elektrodę), to wówczas mówimy o uziomie prostym, jeśli zaś jest ich więcej – o układzie uziomów lub uziomie wielokrotnym. W kontekście stosowania takich komponentów w piorunochronie należy spojrzeć przede wszystkim do wskazań zawartych w normie PN-EN 62305-3:2011, gdzie występuje rozróżnienie na układ uziomów typu A i typu B.
W kwestiach dotyczących rozpraszania prądu piorunowego w gruncie ważnymi kryteriami dotyczącymi układu uziomów są ich kształt i wymiary. Z punktu widzenia ochrony odgromowej zaleca się zastosowanie w budynku pojedynczego, zintegrowanego układu połączonego zgodnie z wymaganiami 6.2. trzeciego arkusza normy, a także cechującego się małą rezystancją uziemienia (w miarę możliwości mniejszą niż 10 Ω). W układach uziomów mają zastosowanie dwa podstawowe typy.
Uziomy typu A
Do tego typu uziomów zaliczamy pojedyncze elektrody umieszczane w gruncie w pobliżu przewodów odprowadzających. Mogą mieć formę pionowych prętów (uziom szpilkowy) wbitych w ziemię na głębokość od kilku do kilkunastu metrów lub okrągłych przewodów odgromowych bądź płaskich taśm (bednarka) ułożonych poziomo w gruncie na głębokości co najmniej 0,5 m. Układ uziomów typu A stosuje się zwykle:
- W budynkach o prostej konstrukcji: domach jednorodzinnych lub niewielkich obiektach przemysłowych.
- W obiektach o ograniczonej przestrzeni wokół budynku, gdzie nie ma sposobności zastosowania uziomów otokowych (typu B).
- Podczas modernizacji instalacji odgromowych jako dodatkowe elementy uzupełniające uziomy fundamentowe.
Zgodnie z wymaganiami normatywnymi odległość między uziomami typu A powinna wynosić co najmniej 3 m. Wymagane są co najmniej dwa takie uziomy rozmieszczone na przeciwnych końcach budynku. Zalecana jest możliwie najniższa rezystancja uziemienia, która – zgodnie z ogólnymi wytycznymi – nie powinna przekraczać 10 Ω.
Uziomy typu B
Ten rodzaj uziomów obejmuje zamknięte pętle przewodów zakopane wokół budynku na głębokości co najmniej 0,5 m. Mogą mieć one postać uziomów fundamentowych (wykorzystujących elementy zbrojenia jako naturalne uziemienie) albo otokowych (zamknięte pętle przewodów wokół fundamentów budynku). Układ uziomów typu B stosuje się w przypadku:
- Budynków o dużej powierzchni dachowej, np. hal przemysłowych, magazynów, budynków użyteczności publicznej.
- Obiektów o złożonej konstrukcji, np. stalowej, wież, elektrowni itp.
- Nowych budynków, gdzie uziom fundamentowy można zaplanować i wykonać na wstępnym etapie budowy.
Rodzaje uziomów w LPS – jak dobrać typu układu uziomów?
Dobór uziomu oraz jego rodzaju zależy od konstrukcji budynku, warunków gruntowych oraz wymagań normatywnych. Uziomy typu A są najlepsze dla budynków o prostej konstrukcji, ograniczonej przestrzeni wokół obiektu lub jako uzupełnienie istniejących instalacji. W innych przypadkach zaleca się stosowanie uziomów typu B – najlepiej w postaci naturalnego uziomu fundamentowego. Niekiedy w uzasadnionych sytuacjach stosuje się też tzw. uziomy kombinowane – połączenie kilku rodzajów uziomów w celu poprawy efektywności uziemienia.
Nieocenionym wsparciem w kontekście doboru uziomów i projektowania efektywnych instalacji odgromowych okazują się dedykowane narzędzia. Jednym z nich jest AH Hardt CAD – oprogramowanie dedykowane specjalistom z branży ochrony odgromowej. Pobierz je i przetestuj za darmo z tej strony: AH Hardt CAD
