Wyładowania atmosferyczne, określane również jako wyładowania piorunowe, mogą powodować uszkodzenia obiektów oraz ich zawartości, wliczając funkcjonujące w nim wewnętrzne systemy oraz przebywające w budynku osoby. Straty i awarie mogą rozszerzać się ponadto na otoczenie obiektu, a także jego lokalne środowisko. Zasięg i skala destrukcji zależą od, po pierwsze, od właściwości budynku, po drugie – parametrów samego wyładowania atmosferycznego.
Źródła i rodzaje uszkodzeń
W pierwszym arkuszu PN-EN 62305 wyróżniono 4 podstawowe źródła szkód S (ang. Source) wywołanych wyładowaniami atmosferycznymi:
- S1 – wyładowania w obiekt,
- S2 – wyładowania w pobliżu obiektu,
- S3 – wyładowania w linie przyłączone obiektu,
- S4 – wyładowania w pobliżu linii przyłączonych do obiektu.
W każdym z tych przypadków uderzenie pioruna może wywołać trzy podstawowe rodzaje uszkodzeń D (ang. Destruction):
- D1 – urazy istot żywych wskutek porażenia elektrycznego;
- D2 – uszkodzenia fizyczne pod wpływem prądu piorunowego, łącznie z iskrzeniem (pożar, wybuch, uszkodzenia mechaniczne, uwolnienie chemikaliów);
- D3 – awaria urządzeń wewnętrznych wskutek piorunowego impulsu elektromagnetycznego (LEMP – ang. lightning electromagnetic pulse).
Szczegółowe negatywne konsekwencje zależą m.in. od tego, z jakiego typu obiektem mamy do czynienia. W tym kontekście norma wyróżnia takie parametry jak:
- materiały konstrukcyjne obiektu (np. drewno, mur, beton, żelbeton, konstrukcja stalowa);
- funkcja (np. dom mieszkalny, budynek użytku publicznego, obiekt przemysłowy itd.);
- zawartość i użytkownicy (ludzie i zwierzęta, obecność materiałów palnych i niepalnych, wybuchowych i niewybuchowych, urządzeń elektrycznych i elektronicznych itp.);
- przyłączone linie (np. telekomunikacyjne, elektroenergetyczne, instalacja fotowoltaiczna);
- istniejące lub przewidywane środki ochrony (np. środki redukcji: szkód fizycznych, zagrożenia życia, awarii urządzeń);
- zasięg rozprzestrzeniania zagrożenia (obiekt z utrudnioną ewakuacją, kompleks budynków, obiekt niebezpieczny dla otoczenia itd.).
Typy strat wywołanych wyładowaniami atmosferycznymi
W normie IEC 62305 uwzględniono typy strat L (ang. Lose), jakie mogą wystąpić w wyniku związanych z obiektem uszkodzeń. Są to odpowiednio:
- L1 – utrata życia ludzkiego (włączając trwały uraz);
- L2 – utrata usług publicznych;
- L3 – utrata dziedzictwa kulturowego;
- L4 – strata materialna (obiektu, jego zawartości, funkcjonalności).
Za usługi publiczne uznaje się tutaj wyłącznie takie media jak gaz, woda, telewizja i zasilanie elektryczne. Pierwsze trzy typy strat (L1-L3) można uznać za straty natury społecznej, a ostatni typ (L4) – jako straty czysto materialne.
Jak skutecznie chronić się przed skutkami wyładowań atmosferycznych?
Wszystkie wskazane czynniki S, D i L oraz ich typy są kluczowe w kontekście obliczania ryzyka zagrożenia piorunowego dla obiektu, na podstawie którego projektowane są systemy ochrony odgromowej. Posiadanie takiej instalacji jest obowiązkowe dla każdego budynku, a jej brak może skutkować nie tylko wskazanymi w niniejszym wpisie konsekwencjami (narażenie mienia, zdrowia i życia), ale i być podstawą do niewypłacenia odszkodowania przez ubezpieczyciela. Już same straty finansowe wywołane wyładowaniami atmosferycznymi nawet kilkunastokrotnie przekraczają kosz związany z zakupem i montażem instalacji.
Jeśli masz pytania związane z systemami odgromowymi, szukasz wysokiej klasy komponentów i wsparcia najbardziej doświadczonego dystrybutora takich instalacji w Polsce – zapraszamy do kontaktu!
