Baza wiedzy o burzy – jak powstaje to niebezpieczne,
ale i niezwykle efektowne zjawisko?
Rozbrzmiewające grzmoty i błyskawice unoszące się nad krajobrazem są dla ludzkiego oka bardzo atrakcyjną scenerią. Nie można jednak zapominać, iż zjawisko atmosferyczne zwane burzą jest też szczególnie niebezpieczne. W przypadku nieodpowiedniego zachowania podczas wyładowań, skutki zdarzeń dla każdego z nas mogą okazać się tragiczne.
Ostatnie lata obfitują w coraz częstsze i mocniejsze przypadki burz. W naszym kraju spotkamy się z tym zjawiskiem w okresie mniej więcej od kwietnia do października. Największy poziom nasilenia można natomiast zobaczyć w miesiącach letnich, w których temperatura otoczenia jest naprawdę wysoka. Pomimo wielu wynalazków pozwalających niwelować szkody wyrządzone przez pioruny, to wciąż jeden z najgroźniejszych żywiołów, do których trzeba mieć pewien szacunek.
Powstawanie burzy – gdzie i w jaki sposób się odbywa?
Już w szkole podstawowej dzieci uczone są definicji dotyczącej tego jak powstaje burza oraz jakie konsekwencje może nieść ze sobą nieodpowiedzialne zachowanie w czasie jej trwania. W dużym skrócie, zjawisko to jest skutkiem zderzenia się ze sobą ciepłych i zimnych mas powietrza. Naturalnie, ciepłe i wilgotne powietrze jest dużo lżejsze od tego o niskiej temperaturze. Tym samym unosi się ono do góry i jest schładzane przez zimny strumień, przekształcając dodatkowo parę wodną w całkowicie skondensowaną ciecz.
Krople wody oraz kryształki powstałego na dużych wysokościach lodu, są w stanie gromadzić spore ładunki elektryczne z powietrza. Przy zebraniu określonej ich ilości, fizycznie następuje potrzeba całkowitego zużycia, co w konsekwencji prowadzi do przepływu prądu między samą chmurą, a ziemią. Zjawisko to nazywane jest wyładowaniem atmosferycznym i objawia się w postaci pioruna. Różnica potencjałów na jego odcinku może sięgać setek milionów woltów, stąd też błyskawica jest widoczna gołym okiem i słyszalna z naprawdę dalekich odległości.
Skąd wiadomo, gdzie jest burza?
Do lokalizowania wyładowań atmosferycznych w stacjach meteo używa się naprawdę zaawansowanych sprzętów. Obecnie na różnych stronach internetowych można znaleźć już mapy z bieżącym lokalizowaniem piorunów i błyskawic. W warunkach nielaboratoryjnych również istnieje możliwość oszacowania umownej odległości burzy od domu. To metoda całkowicie orientacyjna, choć znana i z pozytywnym skutkiem stosowana od pokoleń. Nie ma konieczności używania żadnych sprzętów, a zdolnościami potrzebnymi do przeprowadzenia takiego doświadczenia są jedynie wzrok i słuch. Z uwagi na fakt, iż dopiero określony czas po ujrzeniu pioruna obserwator słyszy dźwięk jego uderzenia, warto policzyć sekundy przemijające między tymi zjawiskami.
Uzyskany czas należy następnie pomnożyć o wartość prędkości dźwięku rozchodzącego się w atmosferze, a w końcowym rezultacie uda się otrzymać odległość uderzenia pioruna liczoną w metrach. Prędkość dźwięku przy temperaturze 15 stopni C wynosi około 340 m/s. W momencie, w którym czas przerwy pomiędzy błyskawicą i grzmotem wyniósł mniej niż jedną sekundę, należy odejść od okien i przez najbliższy czas nie wychodzić z domu, zachowując szczególną ostrożność w kontekście użytkowania urządzeń elektronicznych.
Zachowanie podczas burzy – o czym pamiętać i czego unikać?
Podczas trwania tego jakże niebezpiecznego zjawiska atmosferycznego, warto zadbać o siebie i swoich najbliższych. Przede wszystkim, powinniśmy pamiętać o nieprzebywaniu na otwartej przestrzeni – tym bardziej na dużych wysokościach i w okolicy drzew, słupów energetycznych czy innych metalowych konstrukcji. Zaleca się pozostanie w domu, biurze czy samochodzie, w zależności od wykonywanej w danym momencie czynności. Najważniejsze jednak, by nie dotykać niczego metalowego oraz nie mieć wtedy żadnego kontaktu z wodą.
W trakcie wyładowań atmosferycznych najlepiej wyłączyć wszystkie urządzenia z prądu oraz nie korzystać z telefonów komórkowych. To samo dotyczy urządzeń gazowych. Szansa na nieszczęście w tym zakresie nie jest duża, jednak nigdy nie powinniśmy podważać zdolności tego żywiołu. Wytrzymanie choć chwili bez elektroniki nie jest rzeczą trudną, a może niekiedy uratować cały majątek domowników. Niezbędne jest również zamknięcie drzwi, okien oraz zabezpieczenie wszystkich przedmiotów znajdujących się na balkonie czy parapecie.
Skutki burz i nawałnic
Uderzenie pioruna w niezabezpieczony instalacją odgromową budynek nie jest jedynym skutkiem tych żywiołów. Nawałnice to również silny wiatr i obfite opady deszczu. Często w konsekwencji przekłada się to na zalane domy, wyrwane drzewa i ściągnięte dachy. Niestety, burze mogą okazać się tragiczne w skutkach także dla ludzi. Śmierć spowodowana trafieniem pioruna bądź wynikająca z uderzenia jakimkolwiek elementem porwanym przez wiatr – to przykry, jednak często występujący przypadek. Warto więc stosować się do zaleceń dotyczących zachowania bezpieczeństwa podczas burz, aby żywioły te przestały zbierać tak ogromne żniwa, jak ma to miejsce w dzisiejszych czasach.
