System uziemienia to układ fundamentalny nie tylko dla prawidłowego funkcjonowania instalacji odgromowej, ale i wszystkich instalacji w budynku – zwłaszcza tych zintegrowanych z elektryką. Sposób wykonania takiego systemu determinują w dużej mierze warunki oraz indywidualne potrzeby budynku. W tym tekście wyjaśnimy krótko, kiedy i dlaczego stosuje się uziom otokowy.
Uziom otokowy – co to takiego?
Uziom otokowy w instalacji odgromowej to układ typu B. Oznacza to, że – w przeciwieństwie do układów typu A – tworzy zamkniętą pętlę (otok) wokół obiektu. Taki uziom może obejmować zarówno część poziomą, jak i pionowe uziomy pomocnicze (np. uziom szpilkowy).
Tworząc uziomy otokowe, wykorzystuje się najczęściej płaskie przewody odgromowe (bednarka) wykonane ze stali ocynkowanej ogniowo. Elementy układa się na głębokości co najmniej 0,5 m (min. 1 mb od fundamentu) poniżej strefy przemarzania gruntu, trwale ze sobą łącząc i zabezpieczając przed korozją. Zasady i normy związane z wykonywaniem tego rodzaju systemu uziemienia są dokładnie opisane w normie PN-EN 62305:3.
Zgodnie z zasadami budowy instalacji odgromowej (ujętymi w przywołanej normie) uziom otokowy zapewnia bardziej równomierne rozproszenie prądu w gruncie. Oznacza to lepszą redukcję zagrożenia przepięciami czy uszkodzeniami instalacji wewnętrznych.
Gdzie i dlaczego stosuje się uziomy otokowe?
Potrzeba stworzenia uziomu otokowego podyktowana jest najczęściej dwoma czynnikami. Pierwszy dotyczy sytuacji, w której mamy do czynienia z istniejącym budynkiem, gdzie nie jest możliwe stworzenie uziomu fundamentowego (czyli wbudowanego w fundament i wykorzystujący jego naturalne elementy). Drugi czynnik wynika z warunków środowiskowych – wokół budynku musi istnieć możliwość stworzenia zamkniętego, ciągłego układu otaczającego obiekt.
Uziemienie otokowe umieszcza się na długości przynajmniej 80% całkowitej długości budowli. Jeśli zamknięcie obwodu jest niemożliwe, to otok może zostać zakończony uziomem pionowym. Uziom otokowy to najprostszy i najpopularniejszy sposób uziemienia budynków.
Zalety uziomu otokowego
Zastosowanie uziemienia otokowego ma kilka istotnych zalet, które czynią go rozwiązaniem preferowanym w wielu projektach budowlanych. Pierwszą z nich jest fakt, że zapewnia niski poziom rezystancji uziemienia i wysokie parametry ochronne. Zastosowanie go wokół całego budynku gwarantuje równomierne rozłożenie potencjału w gruncie, redukując ryzyko niekontrolowanych przeskoków iskrowych. Taka właściwość okazuje się istotna zwłaszcza w przypadku instalacji odgromowych, które mają chronić przed prądem piorunowym – olbrzymim ładunkiem energii o niszczycielskiej sile.
Zaleta numer dwa: wykonanie uziomu otokowego nie wymaga zazwyczaj stosowania specjalistycznych technologii (choć powinien on zostać wykonany przez fachowca!). Wystarczy odpowiednia bednarka (ocynkowana, nierdzewna lub miedziana – w zależności od warunków korozyjnych), narzędzia do łączenia (np. zgrzewarki, zaciski śrubowe) i podstawowa wiedza z zakresu montażu. Trzeba przy tym pamiętać, że połączenia uziomu z przewodami odprowadzającymi należy wykonać trwale i w sposób odporny na korozję – najczęściej przez zgrzewanie lub śruby nierdzewne.
Na co uważać przy wykonywaniu uziomu otokowego?
Podstawową sprawą jest rodzaj gruntu – jego jednorodność, wilgotność i odporność na przemarzanie. Zbyt suchy lub kamienisty może znacząco pogorszyć skuteczność uziemienia. Jeśli uziom otokowy nie zapewnia wymaganej rezystancji, można go rozbudować o uziomy pionowe (pręty stalowe wbite w grunt), tworząc tzw. układ mieszany.
Równie istotne jest zagwarantowanie odpowiednich połączeń wyrównawczych między uziomem a instalacjami wewnętrznymi i przewodami odprowadzającymi w instalacji odgromowej. Tylko pełna kompatybilność sprawi, że prąd piorunowy zostanie bezpiecznie rozproszony w ziemi, nie narażając budynku, jego użytkowników ani sąsiedztwa na poważne konsekwencje. Niemniej istotne jest sięganie po wysokiej klasy komponenty do systemu ochrony odgromowej, pochodzące od renomowanych i doświadczonych dostawców, takich jak AH Hardt – najbardziej doświadczony producent instalacji odgromowych w Polsce, który w branży działa już od blisko 40 lat.
