Piorunochron jest jednym z najważniejszych wynalazków w historii inżynierii ochronnej. Choć dziś wydaje się on nieodzownym elementem każdej konstrukcji, to jego wynalezienie było przełomowym momentem w historii nauki i technologii. W niniejszym wpisie przyjrzymy się, jak powstał, kto jest uznawany za jego wynalazcę oraz dlaczego także dziś ma ogromne znaczenie.
Kto wymyślił piorunochron?
Kilka wieków temu nie istniał żaden skuteczny sposób na to, by chronić się przed niszczycielskimi skutkami piorunów. Wynalezienie piorunochronu było odpowiedzią na ten długotrwały problem i choć ówcześni ludzie zdawali sobie sprawę z negatywnych konsekwencji wyładowań atmosferycznych oraz doświadczali ich skutków, nie rozumieli natury tego zjawiska. Przełom nastąpił dopiero w XVIII wieku, gdy nauka zaczęła intensywnie badać elektryczność.
Zobacz też: Jak powstają pioruny i jak się przed nimi chronić?
Preludium zmian stały się eksperymenty prowadzone przez ówczesnych naukowców, pozwalające odkryć, że pioruny są wyładowaniami elektrycznymi. Otworzyło to pole do dalszych badań nad możliwością ich okiełznania. Przełomowe badania w tym zakresie zapoczątkował m.in. amerykański naukowiec i polityk, Benjamin Franklin, którego powszechnie uznaje się za wynalazcę piorunochronu.
Historia piorunochronu i jego udoskonaleń
Franklin (ur. 1706 r.) był człowiekiem wielu talentów i pasji. Jego zainteresowanie elektrycznością doprowadziło go do serii eksperymentów, które ostatecznie zaowocowały wynalezieniem pierwszej instalacji odgromowej. W 1749 roku wysunął hipotezę, że pioruny to wyładowania elektryczne, w związku z czym, aby chronić się przed ich niszczycielską siłą, należy wykorzystać do tego metalowe przewodniki, np. pręty.
Najsłynniejszym ekspetymentem Franklina było puszczenie latawca z kluczem podczas burzy w 1752 roku. Udowodnił wówczas, że piorun jest formą elektryczności, ponieważ w momencie wyładowania atmosferycznego prąd przeszedł z chmury przez sznurek do klucza, wywołując iskrę. Bazując na tym odkryciu Franklin zaprojektował piorunochron – metalowy pręt zamocowany na dachu budynku, połączony z ziemią przewodem uziemiającym. Jego wynalazek szybko zyskał uznanie w Europie i Ameryce, stając się standardowym wyposażeniem budynków.
Co ciekawe kilka lat wcześniej wnioski podobne do Franklina wysunął Václav Prokop Diviš. Czeski teolog i wynalazca około 1750 roku również stworzył urządzenie, które skutecznie chroniło przed piorunami. Wynalazek Diviša, znany jako „machina meteorologiczna”, został zainstalowany w miejscowości Přímětice. Niestety dla Czecha Franklin był postacią bardziej wpływową i rozpoznawalną, dlatego to jego narzędzie stało się standardowym sposobem ochrony przed piorunami.
Z czasem piorunochrony były udoskonalane – dodawano uziomy, przewody odgromowe o większej odporności na prąd oraz inne bardziej zaawansowane materiały (np. uchwyty odgromowe, złącza itd.). Obecnie piorunochrony są częścią szeroko zakrojonych systemów ochrony odgromowej, które chronią nie tylko budynki, ale także ich instalacje elektryczne i elektroniczne.
Dlaczego piorunochron jest tak ważny?
Piorunochron pełni kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa budynków i ich mieszkańców. Zgodnie z obowiązującymi normami budowlanymi musi być w niego wyposażony każdy budynek. Brak takiej protekcji poważnie naraża mienie, a przede wszystkim życie i zdrowie osób użytkujących obiekt, a także znajdujących się w jego otoczeniu. Piorunochrony są nieodzownym elementem ochrony domów, budynków przemysłowych, użytku publicznego czy infrastruktury krytycznej, takiej jak szpitale, centra danych czy wieże telekomunikacyjne.
Nieposiadanie piorunochronu może skutkować nie tylko uszkodzeniami budynku, ale także poważnymi problemami finansowymi czy ubezpieczeniowymi. Koszty wywołane wyładowaniami atmosferycznymi nawet kilkunastokrotnie przewyższają koszt zakupu i montażu instalacji odgromowej. Natomiast ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania za takie straty, jeśli obiekt nie został wyposażony w odpowiednią ochronę.
